EntellektuelForum

Ekim · Kayıt: 21 Arl 2007 Mesajlar: 2634 Konum: Kanada

Yusuf Kaplan
ykaplan@yenisafak.com.tr
21 Mayıs 2010 Cuma
Cannes'da kanımızın donduğu an

Cannes Film Festivali, bu yılki programıyla dünya sinemasının önümüzdeki yıllarda alacağı yeni şekillere, yönelimlere işaret eden bir görünüm arzediyor.

Bu yeni yönelimlerin başında çok-uluslu ortak yapımlar geliyor... Ortak yapımlar, elbette ki ötedenberi var dünya sinemasında. Ama bu yılki Cannes festivali, çok uluslu ortak yapımlarda önümüzdeki süreçte tam bir patlama yaşanacağını haber veren filmlerle dolu...

Bu yılki Cannes'da gözlenen çok uluslu ortak yapımların Avrupa ülkelerinin sinemalarından çok, Avrupa dışındaki kıtaların ve ülkelerin sinemalarında yaşanıyor olması kanımca pek çok bakımdan dikkat çekici ve üzerinde durulmayı hak ediyor...

Öncelikli olarak, çok uluslu ortak yapımlar, kaynak bulmakta zorlanan sinemacılara ekonomik olarak yeni imkânlar sunuyor elbette... Kaynak sunan ülkeler, bunu deyim yerindeyse, "kıyaklık olsun" diye, "babalarının hayrına" yapmıyorlar... Sundukları kaynaklarla, sinemadan ziyade, kendi ulusal, kültürel ve siyasî çıkarlarını gözetiyorlar ve kaynak bulmakta zorlanan yabancı sinemacıları "sömürüyorlar" ve kendi çıkarları doğrultusunda "kullanıyorlar" aslında...

Böylelikle Batılı ülkeler, kaynak sundukları ülkelerin sinemacıları aracılığıyla hem sözkonusu ülkelerin sinemalarını yönlendiriyorlar, hem de gerektiğinde finansal açıdan destekledikleri sinemacıların yaptıkları ve kendi ülkelerini hiç de sevimli göstermeyen filmler aracılığıyla bu ülkelere siyasî baskı yapıyorlar ve bu baskının küresel boyutlar kazanmasına imkân tanımış oluyorlar...

Gerçekten de çok uluslu ortak yapımlar, ekonomik açıdan sıkıntı çeken, deneysel, bağımsız veya avant-garde yönelimleri benimseyen daha yaratıcı sinemacılar için yeni alanlar açıyor. Bu da sinemanın yeni denemelere açılmasına, keşfedilmemiş kıtaları keşfetmesine imkân tanıyabilir.

Avrupa sineması, aslında çeyrek asırdır büyük bir kriz yaşıyor: Büyük atılımlar gerçekleştiremiyor; tam anlamıyla tıkanmış bir görünüm arzediyor. Tek tük çıkışları dışta tutacak olarak bütün bir Avrupa sinemasını, hatta dünya sinemasını sarsabilecek, etkileyebilecek bir dalga üretemiyor.

Bu süre zarfında Amerikan ve Avrupa sinemasının dışındaki dünya sinemaları tam anlamıyla kendi kültürel kodlarını, estetik formlarını eksene alarak film dilini dönüştüren büyük atılımlar gerçekleştirdiler: Latin Amerika sineması, Afrika sineması, İran sineması, Çin Sineması sinemanın nasıl yaratıcı bir ifade, duyuş, düşünüş ve varoluş biçimine dönüştürülebileceğinin çarpıcı örneklerini ortaya koydular...

İşte Cannes'da bu yıl gözlenen çok uluslu ortak yapımlarda tam anlamıyla bir patlama yaşanması, öncelikli olarak Avrupa sinemasındaki sözkonusu tıkanmayı açmayı amaçlıyor... Ama Batı düşüncesinin, kültürünün büyük tıkanma yaşadığı bir süreçte bu girişim ne kadar başarılı sonuçlar doğurabilir; bekleyip göreceğiz...

Çok uluslu ortak yapımların daha çok Batılı ülkelerin, Batı dışı ülkelerin sinemacılarını, özellikle de muhalif sinemacılarını desteklediği gözleniyor. Bu durum, ilk bakışta olumlu bir gelişme olarak görülebilir. Ama çekilen filmlere biraz yakından bakıldığında Batı ülkelerinin Batılı olmayan muhalif sinemacıları, Batılı olmayan ülkeler üzerinde siyasî ve kültürel baskı oluşturabilmek ve bu ülkelerin sinemalarını kendi çıkarları doğrultusunda yönlendirmek amacıyla "kullandıklarını" ya da kullanmayı hedeflediklerini söylemek hiç de abartılı bir gözlem olmasa gerek.

Festivalde gösterilen "When We Leave" / "Ayrıldığımızda" başlıklı Alman yapımı film, gözlemlerimi doğruluyor. Feo Aladağ'ın senaryosunu yazdığı ve yönettiği film, ikinci bir "Geceyarısı Ekspresi" skandalına dönüşebilecek kadar vahşi bir Türk ve İslâm portresi çiziyor: Eşinden geçimsizlik nedeniyle ayrılan başörtülü bir kız (Sibel Kekilli), ailesinin boşanma arzusuna şiddetle karşı çıkması üzerine ailesinden ve Türk topluluğundan çok büyük tepki görüyor. Dışlanıyor. Sonunda başörtüsünü çıkararak çocuğuyla birlikte Alman sığınma evinde huzuru buluyor (!) geçici, bir süreliğine de olsa. Hikâyeyi uzatmak istemiyorum: Sonunda işyerindeki bir Alman'la birlikte olmaya karar veriyor... Film, kızın erkek kardeşinin kızın çocuğunu öldürmesiyle bitiyor!...

Çok saçma sapan bir hikâye... Müslümanlara ve Almanya'daki Türk topluluğuna "vahşî yaratıklar bunlar" diyen ve dedirten provoke edici bir dramatik yapı...

Filmi izlerken hop oturup hop kalktık... Bu kadar ilkel, oryantalist, ötekileştirici, İslâm'dan nefret eden bir filmi ben şimdiye kadar görmedim... Cannes'da kanımızı donduran böylesine irkiltici bir filme imza atan filmin yönetmenini, yapımcılarını şiddetle kınıyorum... Yeni bir skandalla karşı karşıyayız. Filmi izlerken, Özen Film'in Türkiye haklarını satın aldığını öğrendik... Çok yanlış ve "tehlikeli" bir karar bu... Benden hatırlatması...

Yeni Şafak