EntellektuelForum

Ekim · Kayıt: 21 Arl 2007 Mesajlar: 2634 Konum: Kanada

Doç. Dr. İsmet Emre

Müthiş bir geriye dönüş tekniği olarak; Sigara yasağı!

Tam bir çelişkiler ülkesiyiz mi demek lazım, yoksa aslında çelişki eşyanın doğasında var, bundan biz de nasipleniyoruz mu?.. Şu ya da bu, sonuçta, kendi içinde tutarlı, bütünlüklü, anlamı bulunan, en genelden en özele ve ayrıntıya kadar bütün işlerin yeknesak, birbiriyle uyumlu ve birbirini tamamlayıcı işler yapmıyoruz. Bu, günlük hayatımız için olduğu kadar, devlet yönetimimiz ve kurumlarımız için de böyle.

Sigara yasağını ilk duyduğumda tuhaf gelmişti bana. İyi bir içici olmadığım halde, sigaranın yasaklanması, insanın en sıradan doğal eylemlerinin bile kayda alınıp cebre tabi tutulması zoruma gitti; bu biraz da birilerinin, yediğim leblebinin sertliğinden dişimi kırabileceği ihtimaliyle avucumdakileri alıp yere saçmasından kaynaklı bir gurur incinmesi halini andırıyordu. Bununla birlikte, pratik tarafıyla karşılaştığımda, aslında böyle bir yasağın olabileceği, hatta belki olması gerektiği düşüncesi yer etti ve bir yasak kendiliğinden, alıştıra alıştıra meşruiyet alanını genişletip varlığını gözümün içine soktu. Sigara yasağının şehirler arası otobüs yolculuğu boyutu zannederim en müptela içicilerde bile bendeki etkiyi yaratmıştır. Yasak ilk kimin aklına geldi, hangi ortamda, kimlerle paylaşıldı, sınırları, zemini, kapsamı nasıl çizildi, siyaset arenasına hangi aşamalardan geçerek mal olup devlet politikasına dönüştü bilinmez. Ama bilinen, yasağın o gün tasarlananın çok ötesine geçip bütünüyle bireysel özgürlüğe bir tehdit oluşturduğu gerçeğidir. İşin ilginç tarafı ise, Türkiye’de, birçok bakımdan özgürlüğe en çok kanat açan sürecin, 2000’li yılların aynı zamanda sigara yasağının da kapsamını genişlettiği dönem olmasıdır. Bir taraftan Avrupa Birliği’yle entegrasyon, insan hakları, bireysel hak ve özgürlükler, eğitim hakkı vs. dağınıklıktan, acemilikten, sere serpelikten kurtularak, el yordamıyla kendine yol aramaktan çıkıp belli bir düzene, kayıt ve kurala girip adam gibiliğe dönüşürken, öte taraftan içinde bulunduğu ortamda içildiğinde kişinin kendinden başka kimseye zararı olmayan sigaranın git git sembolik bir kitlesel yasağa dönüşmesinin serüvenini iç içe, eş zamanlı yaşadık. Varılan noktada artık, sigara yasağının sanki “gezegenimize ait” bir vakıaymışçasına Türkiye coğrafyasının her tarafında meri oluşu sinirleri bozacak bir raddede olduğumuzu gösteriyor.

Şu açıkça görülmelidir: İyiliğimi düşünmek benim işim; başkalarının değil, devletin, yahut onun adına başkalarının değil. Sebebi ne olursa olsun, iyiliği için vatandaşının özgürlük alanını daraltmak hiçbir devletin harcı değildir, olmamalıdır. Bu tavır, bırakın yarım yamalak demokrasileri günümüz monarşilerinde bile geçerliliğini yitirmiş bir bilinç tortusunun dışa yansımasıdır. Hayatın her alanında özgürlükleri açmayı, toplumu açık hale getirmeyi kendisine vazife bilmiş bir yönetim erkinin eşzamanlı olarak bu özgürlüklerden bir kısmını öncesinde olmadığı kadar kısıp daraltması ayan beyan çelişki değil de nedir? Halka rağmen halk için sloganlarından en çok sıkıntıyı çeken, biz kendi iyiliğimizi düşünecek kadar olgunlaştık, gölge etmeyin başka ihsan istemeyizci bir anlayışın kendisine yapılanı istemediğini başkalarına yapma hakkını kendinde bulmasından daha dramatik ne olabilir? Hadi kapalı alanlarda içilen sigara, o alanda bulunma hakkı bulunan ötekiler için bir tehdit olarak algılandığından, yasaklanıyor, ama aynı alanı kullanıp kullanmama özgürlüğü bulunan, o alana gitmesi zorunluluğu olmayan insanlar yüzünden yasaklanması ne demektir? Tek cümleyle: Yasağı koyanlar açısından despotizm, muhatap olanlar açısından zulüm!

Sigaranın şahsıma verdiği zararı en az devlet kadar ben de biliyorum. Dahası, bedenime verdiği zarara karşılık ruhuma verdiği tarif edilmez katkıları var bana göre. Başkalarının bulunduğu ortamda içmenin onların özgürlük alanlarına müdahale anlamına geldiğinin ben de farkındayım. Ama kendi odamda, odama gelip gelmemeleri kendi elinde bulunan insanlarla çevrili ortamda sigara içerim, içmem kime ne, devlete ne! Odamın içindeki sigara içimine kadar bana müdahale eden bir zihniyeti, bir anlayış ve yönetimi kabul etmem mümkün değil. Tersine, böylesi bir yasak kanımdaki isyan tomurcuğunu patlatarak gövdemden taşıp cümleleşiyor ve içmem gerekenin çok daha fazlasını tüketmeye başlıyorum. Koyduğu yasakla bana daha fazla sigara içirterek ve ruhumdaki isyan ateşini hareleyerek devlet bedenime daha çok zarar veriyor. Devletin eli odamın duvarlarının gerisinde durmayı bilmeli. Benim elim onu incitmediği sürece o da kendi sınırlarının dışına taşmamayı ilke edinmeli. Böyle bir sözleşme her iki taraf açısından da iyi bir sözleşmedir. Ben onun belirlediği, kendi açısından içilmesinin meşru olmadığı yerlerde içmeyeceğim, o da haddi olmayan alanlara burnunu sokmaya kalkmayacak; iki dudağımın arasındaki sigara buna dahil.

Hem sigara üretip hem onu bin bir düzenbazlıkla jelatinleyip raflara dizdikten sonra içimini, açık alanlar dahil yasaklama girişimi açık şekilde ikiyüzlülüktür. Sonra sigara içmenin kendine göre faydaları da var: Bir kere insanı olduğundan daha fazla alıştırıyor ölüme. İnkarcılıktan kurtarıyor. Bir zamanlar ölümle hayatı iç içe düşünmüş bir medeniyetin mezarlıklarını şehirlerin ortasına yapması benzeri bir “ölüme meydan okuma” anlayışını yaygınlaştırıyor ki bu Tanrı’yla insan arasında modernitece açılmış mesafenin nispeten kapanması işlevinde sigaraya düşen önemli bir görevin ifası demek. Tevekkül etmeyi öğretiyor. Aşırılıklarımızdan uzaklaştırıyor. Daha iyi vatandaş olmayı özendiriyor. Tesanüt duygusunu güçlendiriyor. Nasılsa öleceğiz diyor sigara içen insan, ha kanserden, ha sebebini bilmediğimiz bir başka şeyden. Sonra uzun yaşayıp da ne olacak? Nasılsa öleceğiz. Sebebin ne önemi var? Bir kelebek için sabahın erken saatinde ölmekle gün batarken ölmek arasındaki fark ne kadar belirgin olabilir? Doğmak kadar ölmek de sağlıklı olmak kadar hastalıklı olmak da insana özgü. Vesaire vesaire. Bütün bunları sigara söyletiyor insana. Bu kadar maddeci, bu kadar kalbi mühürlü, bu kadar maneviyattan uzaklaşmış bir dünyada insanı kendi sınırlarına çekip daha esnek yaparak özüne yaklaştıran kaç aracımız var şunun şurasında, sigaradan başka?

Sonra adam kızmış, sinirleri tepesinde sadece kendisine değil, önüne gelen ne varsa hepsine ve her şeye zarar verecek kertede gözleri dönmüş, sigaradan başka kabarmış öfkesini teskin edecek neyiniz var da elinden alıyorsunuz devlet olarak? Sonra sevinmiş, iyi bir haber almış, keyfine diyecek yok, iki parmağı arasına aldığı sigaradan daha yakını var mı sevgisini paylaşacak da onu elinden alıyorsunuz? Sonra yalnız, üşüyor, karanlık her yer, bir sigara kadar yalnızlığını paylaşacak, bir sigara kadar içini ısıtacak, bir sigara kadar yüzünü aydınlatacak, bunların hepsini hem de eş zamanlı yapacak başka neyiniz var da onu elinden alıyorsunuz?.. Doğruluğu tartışılır belki ama söylemiş ecdat: Dumanı olmayanın imanı olur mu? Olur, olur belki ama, bu kadarı da fazla!..

haber10

Cengiz Semercioğlu/Hürriyet
Sigara yasağında bir yılın bilançosu...

Geçen yıl 19 Temmuz’da yürürlüğe giren sigara yasağı bir yılı geride bıraktı, “Türkiye’de uygulanması mümkün değil” denilen yasağın başarı oranı yüzde 92 olarak gerçekleşti.

Açıkçası yasağı başından beri desteklememe rağmen ben bile bu işten umutsuzdum, bu kadar başarılı uygulanacağını beklemiyordum.

İzmirli kahvehanelerin yasal mücadelesini boşverin, bu kadar büyük başarı sağlanmışken Türkiye’nin bu konuda geri adım atması imkansız artık.

Bir yıllık performansla ilgili araştırmalar da yapılıyor.

İşte o araştırmalardan çıkan sonuçlar...
Restoran, bar, kafe ve kahvehaneler dahil olmak üzere tüm kapalı kamusal alan ve işyerlerinde sigara içilmesini yasaklayan yasa ülke genelinde yüzde 92 oranında kabul görüyor.

Yasayı destekleyenlerin oranı Doğu Anadolu’da yüzde 92 iken, Batı’da yüzde 96’ya kadar çıkıyor.

Yeme-içme mekanlarına sıkça gidenler içinde yasayı desteklerinin oranı yüzde 88...

Düzenli sigara içenler arasında bile yasayı kabul edenlerin oranı yüzde 77.

Türkiye genelinde mekanların yüzde 90’ından fazlası yasaya uyum gösterdi. İstanbul’da bu oran yüzde 97’ye kadar çıktı.

Geçen yıl kamusal alanlarda ve işyerlerinde yasağın etkili olduğuna inananların oranı yüzde 24 iken bu yıl oran yüzde 66’ya çıktı...

2010 yılının ilk 4 ayında son 12 yılın en düşük sigara tüketimi gerçekleşti.
İstanbul’da son bir yılda pasif sigara dumanı etkisiyle acile başvuran hasta sayısı yüzde 20 oranında azaldı.

Son bir yılda tütün tüketimi yüzde 22 azaldı.

İstanbul’da bir yıl içinde 93.894 işyeri denetlendi, uygun olmayan 3.196 işyeri tespit edildi, 1.108’ine uyarı gönderildi, 816’sına para cezası kesildi.

Bir yıl içinde sigara yasağını deldiği için para cezası kesilen şahısların sayısı 2.796...
(Rakamlar, Quirk Global Strategies’in Türkiye’de 16 ilde, 600 kişiyle gerçekleştirdiği kamuoyu araştırmasından...)

Sigara yasağı hastalıkları % 20 azalttı
16:15 - İstanbul Sağlık Müdürü Ali İhsan Dokucu, bu yılın ilk 5 ayında sigarayla ilgili hastalıklarda hastanelerin acil servislerine yapılan başvuruların bir önceki yılın ilk 5 ayına göre yüzde 20 oranında düşüş göstermesinin, kapalı alanlarda sigara yasağına ilişkin yasanın başarılı olduğunun somut bir kanıtı olduğunu bildirdi. 16.07.2010 İSTANBUL netgazete