EntellektuelForum

admin · Tarih: Pts Nis 21, 2008 10:06 pm Mesaj konusu: Hilafet niçin kaldırıldı

İnönü'nün Büyük Halifelik Hatası
21 Nisan 2008 08:40

İsmet İnönü'nün "Halifelik & Musul" pazarlığının nasıl karıştığını, masa başında kaybedilen tarihi pazarlığı okuyunca hayret edeceksiniz...

1922'de “Hilafet için bütün Türk milleti kanını dökmeye hazırdır” diyen İnönü, 2 yıl sonra hilafetin kaldırılması durumunda İngiltere'nin Musul'u Türkiye'ye verebileceğini açıkladı. Musul Kürtleri, halifeliğin kaldırılmasının ardından Türkiye'yle yollarını ayırdı. İngiltere de Musul'u Türkiye'ye vermedi.

"Halifeliğin kaldırılması" isimli kitabıyla Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarına ışık tutan Yrd. Doç. Ali Satan, İsmet İnönü ve Musul'la ilgili çarpıcı gerçekleri gün yüzüne çıkardı. İsmet İnönü'nün, hilafetin kaldırılması durumunda, İngiltere'nin Musul konusunda Türkiye'ye zorluk çıkarmayacağını İzmir'de yaptığı toplantıda kurmaylarıyla paylaşması İngiliz resmi raporlarında yer aldı.

İslam birliği anlamına gelen Pan-İslamizm fikrine karşı olan İngiltere'nin, halifenin himayesinde 1924'te yapılması planlanan İslam Konferansı'ndan rahatsız olduğu ve Ankara hükümetinin de buna göre hareket ettiği ortaya çıktı.

ANKARA'NIN TAVRI

Halife himayesinde 1924 Temmuz'unda Hicaz'da bir İslam Konferansı toplanması için çalışmalar yapan İslam ülkeleri ayrıca kendi ordusunu kurması ve bunun halife tarafından kontrol altında tutulmasını planlıyordu. Bu gelişmelerden rahatsız olan İngiltere, halifeliği bir güvenlik sorunu olarak görüyordu. Ankara hükümeti de İngiltere'nin duyduğu rahatsızlığın farkında olarak hareket ediyordu. Yeni Türkiye'nin kabulü ve uygar dünya ile iyi ilişkiler geliştirebilmesi için halifeliğin kaldırılması diplomatik bir koz olarak düşünülerek 3 Mart 1924 kaldırıldı.

GENERALLERLE TOPLANTI

İstanbul'da bulunan İngiliz yetkililerin hazırladığı resmi bir raporda da halifeliğin kaldırılmasıyla ilgili İsmet İnönü'nün çarpıcı ifadeleri yer aldı. İsmet Paşa İzmir'de generallerle yaptığı görüşmede, "Hilafeti kaldırarak hanedanı sürgüne gönderip hanedan arazisine el koymak İngiltere'nin Pan-İslamizm endişelerine mani olabilir. Böylelikle İngiltere hükümetinin Musul meselesinde Türkiye'ye daha az problem çıkarmaya meyilli olduğunu söyleyebilirim" dedi.

Ancak Musul konusunda gelişmeler Türkiye'nin beklediği şekilde olmadı. Musul'da nüfusun çoğunluğu milliyetçi düşünceden uzak olarak dini duyarlılıkları sebebiyle İstanbul'daki halifeye bağlılık duyan Müslüman Kürtler'den oluşuyordu. Kürtler, İslam'a olan bağlılıkları dolayısıyla Türkiye'yi Irak'a tercih ederken, halifeliğin kaldırılması İngiltere açısından mükemmel fırsat olarak değerlendirildi. Türkiye'nin yakın, orta ve uzun vadede ortaya çıkması muhtemel Pan-İslamik tehlikeyi ortadan kaldıran diplomatik jesti, İngiltere tarafından aleyhte kullanıldı. İngiltere Musul'u Türkiye'ye vermedi.

iNGiLTERE'DEN ÖVGÜ

Yaşanan bu gelişmelerin ardından İngiltere Dışişleri Bakanlığı yetkilisi D.G. Osborn'dan Türkiye ve Mustafa Kemal Atatürk'le ilgili ilginç bir açıklama geldi. Osborn açıklamada şunları söyledi: "Osmanlı halifeliği kaldırıldı. Bütün hanedan üyeleri son padişahın ardından sürgüne gidecekler.

Kemal, Türk İmparatorluğu'nun çöküşüne sebep olan her şeyi temizlemeye yeni Türk devletine doğru ve taze bir hamle yaptırmaya hep kararlıydı. Bunun sonucudur ki kapitülasyon kalktı, Rumlarla Ermeniler kovuldu, İstanbul'un başkentliği reddedildi. Saltanat devrildi şimdi de halifelik kaldırıldı. Tamamen barışçı yollarla muazzam bir ihtilal yapıldı. Kemal'in cesaretine, kararlılığına ve devlet adamlığına hayran olmamak elde değil."

Haber: İrfan Dumlu /Bugün

HİLAFETİN KALDIRILIŞINA DAİR

"Biz bu kitabı (Kur'an-ı Kerim'i)müslümanların elinden almadan onları asla yenemeyiz"
Gladstone
Lordlar kamarası-İngiliz Sömürge Bakanı

"Türkiye İslâm ile alâkasını ve İslâmî temsil rolünü kendi eliyle çözer ve atarsa bizimle gönül birliği etmiş olur Hristiyan dünyasının hürmet ve minnetini de kazanır bizde kendisine dilediğini veririz."
Lord Curzon
Lozan’da İngiliz Murahhas Heyeti Başkanı

"Siz Türkiye'nin mülkî tamamiyetini kabul ediniz. Buna karşılık ben onlara İslâmiyeti ve İslamî temsilciliklerini ayaklar altında çiğnetmeyi vaat ediyorum."

Ülkemizi Lozan’da temsil eden Yahudi din adamı Haim Naum’un lord curzon’a cevabı

"Türk cumhuriyetçileri britanya sömürgeleri için her zaman güçlük çıkarabilecek hilafet makamını ortadan kaldırmakla İngiltere'ye olağanüstü bir iyilik yapmıştır."
Ph. Gravet
İngiliz yazar
Briton and Turk Londra 1941

"Halifeliğin kaldırılmasıyla, Türkiye, İslâm Dünyası'nın merkezi olmaktan çıkmıştır. Türkiye, Islâm'ın mânevî önderliğini bırakıp, köşe başını dönüp dünyevî bir hükümet kurup halifeyi sınırdışı edince, batılılaşmanın nimetlerine karşılık Islâm birliği ve Islâm'ın desteğinden vazgeçer olmuştur. (...) Ne olursa olsun halifelik, Islâm toplumunun en birleştirici ve İslâm'ın geçmişi ile en güçlü bağı sayılmıştı. Bu kurumun kaldırılması belki de, yüz yıl önce Napolyon Savaşları sonunda Kutsal Roma Imparatorluğu'nun sona ermesiyle Batı Avrupa'da meydana gelen şoka benzer bir etki yapacaktır."
Arnold J. Toynbee
ingiliz Tarihçi