EntellektuelForum

Alemdar

100 Yıl Önce Milletvekili Seçilme Şartları
Prof. Dr. Salih Şimşek
AntiGazete
10.04.2011

Türkiye Haziran ayında genel seçim yapacak. Çeşitli görüşleri temsil ettiğini ifade eden siyasi partilerin üst yöneticileri, ister beğenin ister beğenmeyin adaylarını belirleyip listelerini hazırladılar.

Hazırlanan listeler önümüzdeki günlerde Yüksek Seçim Kurulu’na teslim edilecek. Listelerin açıklanmasıyla birlikte her partide bir “küskünler grubu” oluşacak. Kendilerini listelerde yer alan adaylardan daha “ehil” gören ancak listelerde yer alamayanlar çeşitli şekillerde tepkiler ortaya koyacaklar. Listelerde yer alan adayların hangi vasıfları göz önüne alınarak aday gösterildikleri bizce hiç malum olmayacak…

Ancak, aşağıda İnternet’te dolaşan kriterlerde 100 yıl önce milletvekili seçilmek için ne tür vasıfların olması gerektiğini sıralanmış. O yıllarda milletvekili seçilmek için gerekli vasıflarla günümüzde gereken vasıfları karşılaştırmak oldukça ilginç bir görüntü ortaya koymaktadır. Şimdi 100 yıl önceki kriterlere göre birkaç gün sonra açıklanacak olan partilerin listelerine yerleştirdikleri adaylardan kaçının aday olabileceğini siz ölçün…

İki defa İttihat ve Terakki'den milletvekili seçilen, sonra da Hürriyet ve İhtilaf Partisi’ni kuran, Damat Ferit hükümeti döneminde Ayan Üyeliği'ne atanan Mehmet Zeynelabidin Efendi, "Meşrık-ı İrfan Gazetesi"nde milletvekili olma kriterlerini açıklamış.

Bu yazıyı Konya Yusuf Ağa Kütüphanesi katalogunda 9521/2' sayıyla kayıtlı "İslamiyet ve Meşrutiyet" isimli eserde bulmak mümkün. Yörede mahalli bir gazetede çalışan gazeteci Ali Akgül'ün birkaç yıl önce derlediği kriterler şöyle:

100 yıl önce Konya'da milletvekili olma kriterleri:

Birincisi: Milletvekili adayı, aday olacağı şehirde uzun süreli oturmuş, yaşamış olmalı, halkın mizacını iyi bilmeli. Bir şehirde oturmamış veya çıkıp gideli uzun zaman olmuş adamların bir kere iyi olup olmadığı bilinemez.

İkincisi: Şehre yarayacak her türlü kanunu ve o şehir halkının saadetini icap edecek şeyleri düşünüp beğenmeye ve böyle bir arayan toplamaya muktedir olmalıdır.

Üçüncüsü: Devletin şan ve şerefini düşünmeyecek kadar cahil olmamakla birlikte, sefih de olmamalıdır. Çünkü kendi malı kendine teslim edilemeyen sefih bir adama bu gibi vazife verilemez.

Dördüncüsü: Hükümetin kanunsuz ve haksız işlerini yüzüne beraber söylemek hususunda kimseden korkup çekinmez ve ölmekten bile kaçınmaz, dünya için kimseye müdane etmez olmalıdır.

Beşincisi: Parayı görünce her şeye boyun eğecek kadar bağrı yufkalardan ve parayı çok sevenlerden olmamalıdır. Yoksa milletin menfaati zayii olmak ihtimali ziyadeleşir ve memleketi açık açık uçuruma sürekler.

Altıncısı: Memuriyetini muhafaza etmek ve başka bir menfaatini korumak için şuna buna yüzsuyu dökmüş (ağlamış), kendisine haksızlık edenlere göz kırpmış, kendisi haksızlık etmiş olmamalıdır.

Yedincisi: Rüşvet almış, para ile onun bunun hakkını satmış, mahvetmişlerden de olmamalıdır.

Sekizincisi: Halk içerisinde zulmü, işkencesi olanlardan olmamalıdır.

Dokuzuncusu: İki sözlü, ikiyüzlü adamlar da milletvekili olamaz.

Onuncusu: Şunun bunun ayıbını arayan, daima iki kişi arasındaki gizli sırları anlamaya çalışan, hiç yoktan tertip türetenler de aday gösterilmemelidir.

On birincisi: Milletvekilliği bittikten sonra kendini idare edecek bir işi veya zenginliği olmayanlar da aday gösterilmemeli. Çünkü bu özellikleri olmayan kişiler hükümetin ayıbını örtüp boyun eğmeye mecbur kalırlar
_________________
Bir varmış bir yokmuş...