EntellektuelForum

Alemdar · Tarih: Sal Mar 15, 2011 8:50 pm Mesaj konusu: Turgut Reis

Çok ilginç bir Libya yazısı
6 Mart 2011

Libya'yı fetheden Turgut Reis'e bölgenin valiliği verilmeyince, denize açılan büyük Türk denizcisinin arkasından donanma da hareket etmişti.

Osmanlı İmparatorluğu'nun 16. yüzyılda dünya siyasetine yön verecek bir duruma gelmesi Kuzey Afrika'nın tarihi gelişimini de yakından etkiledi. 1492'de Endülüs'ün son kalıntısı olan Gırnata'nın düşmesinden sonra İspanyol ve Portekizliler, Kuzey Afrika'ya yerleşmeye başlamışlardı. Osmanlı İmparatorluğu, Barbaros ile birlikte denizlerde etkin hâle gelince Kuzey Afrika'da, Avrupalılar'la hâkimiyet mücadelesine girdi. Hristiyanlar'ın Kuzey Afrika'yı ele geçirmeleri bu bölgelerdeki Türk korsanlarıyla Osmanlılar'ın işbirliği yapması sayesinde önlendi.

Libya'nın işgalden kurtarılmasıCezayir'i Barbaros kardeşler, Tunus'u Kılıç Ali Reis ve Sinan Paşa, Libya'yı ise Turgut Reis fethetmişti. Türk denizcilik tarihinin en önemli isimlerinden Turgut Reis, Muğlalı bir Türk'tü. Barbaros Hayreddin Paşa, korsanlık yaptığı dönemde Turgut Reis'in denizcilik kabiliyetini fark ederek yanına aldı. Turgut Reis, daha sonra Barbaros'la birlikte Osmanlı hizmetine girdi. Barbaros'un ölümünden sonra Turgut Reis gibi bir denizci kaptanıderya yapılmadı. Turgut Reis, Veziriazam Rüstem Paşa'nın kaptanıderya olan kardeşi Sinan Paşa'ya rakip olarak görüldüğü için reise üst düzey bir görev verilmemişti.

Osmanlılar o dönemde Kuzey Afrika'da siyasi mücadeleye girmişlerdi. Kanunî Sultan Süleyman, Trablusgarp'ın (Libya) fethedilmesini istiyordu. Asırlarca Müslümanlar tarafından idare edilen Trablusgarp, 1510'da İspanyollar tarafından işgal edilmişti. İspanya, 1530'da da Trablusgarp'ı Malta (Rodos) Şövalyeleri'ne vermişti. Bölge Müslümanlar'ı işgalcilere karşı direnseler de kendi güçleriyle düşmanla başedemeyeceklerini anladıkları için Osmanlı yönetimine müracaat etmişlerdi.

Donanma Reis'in arkasından gidiyorKanunî, Trablusgarp'ın fethedilip, Müslümanlar'ın işgalden kurtarılması için hazırlıkların başlaması emrini verdi. Turgut Reis'e de bir Kur'an ve bir altın kılıç gönderip, Trablusgarp'ın fethine yardımcı olması emredilmişti. Eğer Trablusgarp fethedilirse bölgenin valiliği Turgut Reis'e verilecekti.

Turgut Reis ile birleşen Osmanlı donanması önce Malta Adası üzerine harekete geçti. 1551 Temmuz'unda ada topa tutulup, yağmalandı. Malta'nın yanındaki Gazo Adası zaptedildi. Malta'dan sonra Trablusgarp'a geçildi. Trablusgarp Kalesi kuşatıldı. Kale surlarında açılan büyük bir gedik direnişi kırdı ve kale 15 Ağustos 1551'de teslim oldu. Kaptanıderya Sinan Paşa'nın Trablusgarp Valiliği'ni Turgut Reis'e verdirtmeyip, Tacura Sancakbeyi Murad Bey'i vali olarak tayin etti. Bunun üzerine Turgut Reis de donanmadan ayrıldı. Turgut Reis donanmayı terk edince leventlerin büyük bir kısmı da Reis'in ardından gitti. Turgut Reis denizcilerin bir kısmını Osmanlı donanmasına geri döndürdü.

Daha sonra Turgut Reis'e Karlıili Sancakbeyliği verilerek gönlü alınmaya çalışıldı. 1554'te Kaptanıderya Sinan Paşa'nın ölümüyle reisin önündeki en büyük engel kalkmıştı. Bir süre sonra İstanbul'a gelen Turgut Reis, Kanunî'ye kendisine Trablusgarp Valiliği vereceği vaadini hatırlatınca, padişah tarafından 1556'da Libya Valiliği'ne tayin edildi. 1565'te şehit olana kadar Libya Valiliği yaptı ve Libyalılar tarafından şükranla anıldı.

TURGUT REİSMenteşeli (Muğlalı) Veli adında Türk bir çiftçinin oğlu olan Turgut Reis 1485'li yıllarda doğdu. Avrupalılar'ın Dragut olarak andıkları Turgut Reis, o dönemdeki birçok Türk denizcisi gibi denizcilik kariyerine korsanlıkla başladı. Bu yıllarda Barbaros Hayreddin Paşa tarafından denizcilikteki yeteneği anlaşıldı. Barbaros Hayreddin Paşa ise "Benden ileridir" diyerek Turgut Reis'in kabiliyetlerini överdi.

Turgut Reis, denizlerde dolaşırken 1540'ta Korsika'da İspanyollar'a esir düştü. Şanlı denizcimiz uzun bir esaret hayatı geçirdi. Düşman gemilerinde uzun süre kürekçi olarak çalıştırıldıktan sonra Cenova'da hapsedildi. Barbaros Hayreddin Paşa tarafından 1543'teki Fransa seferi sırasında kurtarıldı. Hapisten çıktıktan sonra Afrika kıyılarındaki birçok yeri fethedip, Cerbe Adası'nı da kendisine üs yaptı.

Turgut Reis, sultanın emriyle 1551'de Trablusgarp'ı fethetti. Ancak bölgenin valiliği kendisine verilmedi. Turgut Reis, daha sonra İstanbul'a gelerek Kanuni Sultan Süleyman'a bağlılığını sunup, sultanın elini öptü. Sultan Süleyman da Turgut Reis'e Karlıeli Sancakbeyliği ve emrindeki reislere "kadırga reisliği" verdi. 1554'te de Trablusgarp Valiliği Turgut Reis'e verildi.

Osmanlılar'ın denizlerdeki en büyük düşmanı olan Rodos Şövalyeleri Rodos'un fethinden sonra Malta'da faaliyet gösteriyorlardı. Batı Akdeniz hâkimiyeti için Malta'nın fethi gerekliydi. Osmanlı donanması Malta'ya hareket etti. Ancak Malta fethedilemediği gibi Turgut Reis de 15 Haziran 1565'te Malta Kuşatması'nda kafasına bir gülle parçasının isabet etmesi sonucu şehit oldu.

Turgut Reis'in cenazesi kendi fethettiği Trablusgarp'a götürülerek, yine kendi yaptırdığı caminin avlusundaki türbesine defnedildi.

Erhan AFYONCU yazdı...
Haber10
_________________
Bir varmış bir yokmuş...