EntellektuelForum

Ekim · Kayıt: 21 Arl 2007 Mesajlar: 2634 Konum: Kanada

Pusulasız ve çıpasız gemiler
16 Aralık 2008
Zülfü Livaneli
Vatan

Yazı çizi dünyasında aşağıya doğru bir yarış başlamışken ve çıta her gün biraz daha aşağı düşerken, bu ortamda yaşayabilmek için bazı tutamak noktalarına ihtiyaç var.

Bu zalim fikir çölüne ancak iyi düşünebilen, namuslu insanlarla sohbet ederek, onların yazılarını okuyarak dayanabilirsiniz.

Bu dostlarımdan birisi Bülent Korman’dır. Her görüşmemizde Türkiye’nin ortalama düzeyini yukarı çeker.

Bugün sizlerle Korman’ın, son zamanlarda her yerde duyulan “rol modeli” kavramı üzerine düşündüklerini paylaşmak istiyorum:

***

“Rol modeli” diye bir lâf var şimdi ağızlarda, arada işitiyorum. Sanıyorum, bizim ‘örnek alınan insan’ diye bildiğimiz kavramın yeni karşılığı.

Bu iki tanımı kelime kelime karşılaştırmak, bence dünyada nelerin değiştiğiyle ilgili adamakıllı bir fikir veriyor.

Bir tarafta ‘rol’ var öbür tarafta ‘örnek alınan’.

Birinde ‘model’ öbüründe ‘insan’.

***

Onat Kutlar’ın belleğimde yer etmiş bir post-modernizm tanımı vardı: ‘Bir şeyin aslıyla değil tezahürleriyle ilgili olmak.’

Bu formülden yola çıkacak olursak, ‘rol modeli’ bence mükemmel bir ‘post modern kavram.’ Bir şeyin ‘aslı’yla değil ‘tezahürüyle’ ilgili olmaya müthiş bir örnek. Keşke yaşasaydı, Onat’a açabilseydim bu düşüncemi.

Bu sözle kastedilenlere bakıyorum: ‘Rol modeli’ olarak tanımlanmalarına gayet uygun olarak, çoğunlukla pop kültür yıldızları, sinema oyuncuları. Gerçekten de ‘rol yaparak’, ‘poz vererek’ yaşıyorlar.

Post modern dünyaya ‘yeni hikâyeler’ üzerinden sürekli gaz veriliyor. Başka türlü tekerlek dönmez çünkü.

O hikâyelerin ‘kahramanları’ ise, işte bu ‘rol modelleri.’ Belki de bu nedenle, artık hakiki bir ‘kahraman’ çıkmıyor.

***

Dünya, arzunun delicesine tahrik edildiği ama doyumun da bir türlü sağlanmadığı bir dönemden geçiyor. Ve hazzın yeni adı artık ‘lüks’. Rol modeli kişi aslında o hayatın ‘konu mankeni’.

Giyim kuşam, ev, otomobil, yaşam, düşünceler... Hepsi dillendirilmeden ‘rol modeli’ seçilmiş kişi/ler ‘gibi yaparak’ sürüp gidiyor.

Böyle olunca, insanlar acı hissetmeden, acıyı bile konuşabiliyor artık. En çok da bu korkunç duruma şaşırıyorum.

***

Bülent Korman’ın şaşırdıkları elbette bunlarla sınırlı değil.

Çünkü o, kalkmakta olan “trend otobüsleri”ne atlamayı, orada bir koltuk kapmayı düşünmeyen ender kişilerden birisi.

Bu yüzden toplumun nereye doğru gittiğini görüyor. Oysa insanların çoğu, içinde sürüklendikleri nehir kendilerini nereye götürürse oraya gitmeyi marifet sanıyor.

Çıpaları, yani referans noktaları, başka bir deyişle değer ölçüleri yok.

Değer kavramını yitirmiş bir insan, okyanusta pusulasız ve çıpasız kalmış bir gemiye benzer.

Dalgalar kendisini nereye götürürse oraya sürüklenir.

İşin acıklı yanı da ne yapıyorsa, neler oluyorsa kendi iradesiyle olduğunu sanmasıdır.