EntellektuelForum

Alemdar · Tarih: Pzr Ksm 07, 2010 8:53 pm Mesaj konusu: İmam Rabbani Hazretleri

Uluslararası İmam Rabbanî Sempozyumu
09 Kasım 2013

Büyük Veli, âlim, arif ve müceddid-i elf-i sani (ikinci binin yenileyicisi) İmam-ı Rabbânî hazretlerinin hayatı, eserleri ve tesirlerinin ele alınacağı Uluslararası İmam Rabbanî Sempozyumu, 15-17 Kasım 2013 tarihinde İstanbul'da düzenleniyor.

Aziz Mahmud Hüdayi Vakfı ve Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nin ortaklaşa düzenlediği uluslararası sempozyumla İmam-ı Rabbâni hazretleri yâd edilecek. 15-17 Kasım tarihleri arasında gerçekleşecek olan sempozyumda yurt içinden ve yurt dışından birçok akademisyen ve ilim adamı tebliğlerini sunacaklar.

Müceddid-i elf-i sânî

İmam-ı Rabbânî hazretleri 17. Yüzyılda Hindistan'da yaşamış önemli bir Velî ve âlimdir. Hayatı ve düşünceleri günümüzde de etkilerini birçok coğrafyada sürdürmektedir. Dini düşünceye ve tasavvufa yapmış olduğu etkiler kendisinin "Müceddid-i elf-i sânî" yani "hicrî ikinci bin yılın dînî ve tasavvufî düşüncesinin yenileyicisi" olarak anılmasına vesile olmuştur.

Ülkemizdeki Nakşibendi tarikatına mensup çevrelerce de dikkatle takip edilen İmam-ı Rabbânî hazretleri dünyada ilk defa Türkiye'de gerçekleştirilecek bu sempozyumda ele alınacak. Toplamda 40 kadar araştırmacı ve akademisyen tarafından hazırlanan sempozyuma İtalya'dan, Pakistan'dan, Yeni Zelanda'dan, Mali'den, Makedonya'dan, Özbekistan ve Hindistan'dan alanında uzman akademisyenler tebliğleriyle katkı sunacaklar.

15 Kasım Cuma günü Haliç Kongre Merkezi'nde açılış programıyla başlayacak olan sempozyuma 16 ve 17 Kasım'da Üsküdar Bağlarbaşı Kültür Merkezi'ndeki oturumlarla devam edilecektir.
haber93

Dr. Hayati Bice
İmam-ı Rabbânî’yi Anlama Kılavuzu
30 Aralık 2010

İmam-ı Rabbânî Ahmed Sirhindî (1563-1624) günümüzde çok benimsendiği çevrelerde dahi anlaşıldığını söylenemeyen bir tasavvuf ulusudur. Kendisi hakkındaki ülkemizde pek çok eser yayınlanmış olmakla birlikte bazı risalelerini de Türkçe'ye çevirmiş olan Doç. Dr. Necdet Tosun'un İmam-ı Rabbânî Ahmed Sirhindî'nin hayatı, eserleri ve etkileri üzerine kaleme aldığı inceleme bir çok yönden öne çıkmaktadır. (1) Bu eser sadece bir biyografi olmakla kalmayıp başta Mektubâtı olmak üzere İmam-ı Rabbânî eserlerinin anlaşılması için nelere dikkat edilmesi gerektiğini de göstermektedir. İmam-ı Rabbânî'nin devrin iktidar sahipleri karşısında sergilediği ilim izzeti de bugün için çok manidâr çağrışımları içerir.

Bana çok ilginç gelen -okur için de dikkat çekici olacağına inandığım- İmam-ı Rabbânî'nin hayat seyrine ışık tutan ilginç bir rüyayı naklettikten sonra asıl konuya geçmek istiyorum.

Bir Rüya:

Tasavvufî irşadını öncelikle babasından gören Ahmed Sirhindî'nin Nakşbendî silsilesine biatının ilginç bir öyküsü vardır. 37 yaşında müridi olduğu ve böylece Nakşbendiyye tarikatı silsilesine katıldığı Türkistanlı Muhammed Bakî-Billah (ölümü:1603), Ahmed Sirhindî'ye Semerkand'daki eğitimi sırasında mürşidi Hâcegî İmkenegî'nin yanında iken gördüğü bir rüyayı anlatır: "Rüyasında bir papağan gelip Bakî-Billah'ın eline konmuş, Bakî-Billah o kuşun gagasına kendi ağızsuyundan damlatınca papağan konuşmaya başlamış ve Bakî-Billah'ın ağzına gagasından şeker dökmüştür. Bu rüyasını anlattığı Şeyhi Muhammed İmkenegî, papağanın Hindistan kuşlarından olduğunu; Bakî-Billah'ın Hindistan'da irşad ile meşgul olurken değerli bir insan yetiştireceğini; o değerli zâtın feyzi ve fikirleriyle insanların aydınlanacağını söyler. Bakî-Billah'ın bu rüya olayını anlattıktan sonra Ahmed Sirhindî'ye: "Biz, bu rüyanın size işaret ettiğini düşünüyoruz." dediği de kaydedilmiştir.(2)

İmam-ı Rabbânî’yi anlamak kolay görünse de, neden zordur?

İmam-ı Rabbânî’yi anlamakta bugün elimizde olan imkan değerli eseri Mektubât'ında yer alan mektubları ile risaleleridir.(3) 'Rabbânî Risaleler'de yer verilen konuların pekçoğunun zaten Mektubât-ı Rabbânî'de yer alan mektublarda da işlendiği görülmektedir. Bu nedenle iyi bir Mektubât analizinin İmam-ı Rabbânî mesajının anlaşılması için yeterli olabileceği de söylenebilir.

Mektubât-ı Rabbânî'de yer alan mektublara yaklaşım da görülen en önemli hata, okurların ve hatta Rabbânîlik üzerinde kalem oynatan yazarların bilimsel yöntemlere hakim olamamalarıdır. Analitik bir tarzda mektublara yaklaşılamadığı için İmam-ı Rabbânî’nin fikirleri bugüne kadar net olarak ve bir sistem arzı şeklinde ortaya konulmuş değildir. Bu konuda kayda değer bir istisna teşkil eden ve İmam-ı Rabbânî ve Mektubâtı üzerinde ciddi bir emek sarfettiği ortada olan Doç. Dr. Necdet Tosun; ilim disiplinine sahip olduğu için İmam-ı Rabbânî'nin anlaşılması önündeki engelleri isabetle teşhis etmiştir.

Necdet Tosun, İmam-ı Rabbânî Ahmed Sirhindî adlı eserinde İmâm-ı Rabbânî'nin anlaşılması önündeki engellerle ilgili teşhisini şu satırlarda dile getirmiştir: "(İmam-ı Rabbânî) mektuplarında seyr u sülûk mertebelerini baştan sona anlatmak yerine, daha ziyade muhatabı ilgilendiren bazı mertebeler hakkında bilgi vermiştir. Bu mektuplardaki parçalar bir düzen içinde sıralanmadığı takdirde, okuyucuya bir yap-boz oyununun dağınık parçaları gibi görünmekte; manevî yolculuğun başlangıcı, ortası ve sonu hakkında bütüncül bir fikir vermemektedir.(4)

Tosun'a göre (İmam-ı Rabbânî), "zihnindeki sistemi bir bütün halinde yazmak yerine, genellikle bir eser veya mektubunda konunun bir yönünü anlatmış, bir başka eserinde aynı konunun devamını veya değişik bir boyutunu ele almıştır." Bu nedenle Onun (İmam-ı Rabbânî'nin)anlatmak istediği sistemi bir bütün olarak kavrayabilmek için eserleri ve mektupları dikkatle okunup ilgili paragraflar birleştirilmelidir. Aksi takdirde okuyucunun önündeki bilgiler bir yap-boz oyununun dağınık parçaları gibi duracağı için sistemi küllî (bütüncül) olarak anlaması oldukça güç olacaktır." (5)

Doç. Dr. Necdet Tosun'un Mektubât-ı Rabbânî'de yer alan mektubların bir yap-bozun parçaları gibi olduğu tesbiti ve İmam-ı Rabbânî'yi bütüncül bir anlama düzeyine erişmek için bu parçaların biraraya getirilmesinin gerekliliği konusundaki yaklaşımı çok orijinal bir değerlendirmedir.

Mektubât'ı Bir de Böyle Okuyun

Necdet Tosun'un bu değerlendirmelerini özetleyecek olursak Mektubât-ı Rabbânî'nin sağlıklı olarak anlaşılması iki temel faktöre bağlıdır:

1. Mektubun Muhatabı Olan Kişinin Maddi Konumu ve Manevî Hali: Ayetleri anlamada esbâb-ı nüzul bilgisi ne kadar önemli ise İmam-ı Rabbânî’nin mektuplarındaki talimat, ima ve işaretlerin ve bütünüyle anlamın kavranmasında da mektubun yazıldığı kişinin konumu ve İmam-ı Rabbânî ile ilişkisinin düzeyi o kadar önemlidir. Mektubât külliyatını oluşturan mektublar, ya doğrudan İmam-ı Rabbânî’nin tebliğ ve irşad için yazması ve daha çok da çeşitli vasıtalarla İmam-ı Rabbânî’ye ulaştırılan sorulara cevap halinde yazılması ile ortaya çıkmıştır. Bu yüzden mektupalrın yazıldığı kişilerin anlama erişilmesinde özel bir önemi vardır. Hatta Mektubât-ı Rabbânî’nin mektupların muhatapları esas alınarak yeniden tasnifi de faydadan uzak değildir.

İmam-ı Rabbânî'nin mektublarını yazdığı kişiler incelendiği kaba taslak iki grup insanın bu mektupların muhatabı olduğu görülecektir:

a. Maddî iktidar sahibi olan kişiler: Bunlar arasında ünvanından açıkça zahiri ikitidarın sahibi oldukları anlaşılan Hanlar Hanı Abdurrahim; Dârâb Han, Kılıç Han, Bahadır Han, İskender Han gibi sultanlar ile Kılıncullah Mirzâ, Mirzâ Muzaffer, Mirzâ Bedîuzzamân, Mirzâ Fethullah gibi mirzalar, Hakîm Abdülkâdir, Hakîm Sadr gibi devlet yetkililerinin yer aldığı görülür. Bu zahirî saltanat ve makam sahibi kişilere yöenlik mektubların çoğunlukla nasihatlar içerdiği, kişiye şeriatın hükümlerine uygun ve halka merhamet ile muamele gibi konumlarına uygun tavsiyelerle dolu olduğu görülür.

b. Yolunu Takip Eden Müridler: Bunlara arasında en başta oğulları Muhammed Sadık, Muhammed Saîd ve Muhammed Masum gibi kendi öz çocukları ile değişik yerlerde İmam-ı Rabbânî'ye vekaleten irşad faaliyeti yapan Mîr Muhammed Nu’mân, Bedî’uddîn Sehârenpûrî, Muhammed Haşim Keşmî ve Mîr Muhibbullah Mankpûrî gibi halifeleri ve Muhammed Tâhir, Muhammed Sâlih ve Muhammed Eşref gibi manevi terakkiye açık, önde gelen bazı müridler yer alır. İmam-ı Rabbânî'nın asıl tasavvufî öğretileri ve eğitim yöntemini içeren mektuplar bu şahıslara yazılanlar satırlarda yer alır.

Mektub yazılan şahıslardan Abdurrahim Han, Ferid Buhari gibi bazı isimler zahiren iktidar sahibi gibi görünmekte ise de manevî yolda da oldukça ilerledikleri kendilerine yazılan mektupların içeriğinden anlaşılmaktadır.

2. Mektubu Yazdığı Sırada İmam-ı Rabbânî'nin İçerisinde Bulunduğu Kemâl Dairesi ve Ruh Hali: Bu husus ilk faktöre göre daha derinliğine bir analizi gerektirir ve buna bağlı olarak da daha dikkatli bir incelemeyi hak eder. İmam-ı Rabbânî'nin mürşidi Muhammed Bâkî-Billâh'a yazdığı ve Mektubât-ı Rabbânî derlemesinin başlarında yer alan mektuplar bunların en tipik örnekleridir. Aslında bu konudaki zorlukların en önemlisi mektupların yazıldığı şahısların kimler olduğu hemen hemen kesin olarak belli iken mektupların yazıldığı tarihlerin belirsiz oluşudur. Ancak mektubun yazıldığı şahsın hayatı hakkında bilgi sahibi olunabiliniyorsa, mektubun yazılış tarihi hakkında bir tahminde bulunulabilir.

Mektubun yazıldığı sırada İmam-ı Rabbânî'nin kendi manevî seyrinin hangi merhalesinde olduğunun önemine dikkat çeken Necdet Tosun, İmam-ı Rabbânî'nin kendi seyr ü sülûkunun değişik dönemlerindeki müşahedelerinin yansıdığı mektublarındaki bazı ifadelerin daha sonra bizzat kendisi tarafından tashih edildiğine şu sözlerle işaret eder:

"Öte yandan (İmam-ı Rabbânî Ahmed) Sirhindî, ömrünün sonraki dönemlerinde edindiği yeni bilgi ve ruhî tecrübeler neticesinde önceki bazı fikirlerinden vaz geçmiştir. Dolayısıyla onun gençlik ve orta yaş döneminde yazdığı eserler ve mektuplar ihtiyatla kullanılmalıdır."

"(İmam-ı Rabbânî Ahmed)Sirhindî fikrî değişim geçirdikten sonra, vahdet-i vücûd bağlamında daha önce yazdığı bilgilerin işin hakikatine ulaşmadan önce yazılmış şeyler olduğunu, onlar hakkında pişman ve tevbekâr olduğunu ifade etmiştir.(6)

İmam-ı Rabbânî, Mebde' ve Me'âd risalesinde de yazılarında birbiriyle uyuşmayan bilgilere rastlayanlara, bunları manevî hâllerinin farklı zamanlarda ayrı ayrı oluşuna yormalarını tavsiye eder.(7)

Muammanın Çözümü

Yukarıda kısaca özetlediğim ve yüzeyden bir Mektubât-ı Rabbânî incelemesi ile dahi gerekliliği ve hatta zorunluluğu hemen fark edilebilecek yöntem ile İmam-ı Rabbânî Ahmed Sirhindî eserleri üzerinde çalışılması muammanın yegane çözümü olarak görünmektedir. Analitik bir okuma yapmadan Mektubât'tan teori ve hatta fetva çıkartmağa kalkan bir ilahiyatçının bir devlet yetkilisi olan Mirzâ Bedîuzzamân'ı şeriata uymağa davet eden mektub, tefeülünde çıktığı için bunda kendisi ile ilgili batınî bir işaret vehmeden klasik medrese kökenli âlimden bir farkı olmaz.

Bugün ilahiyat fakültelerinde yer alan akademisyenlerin İmam-ı Rabbânî hakkında söz söyleme alanını amatör ilahiyat meraklılarına veya arkaik medrese kalıplarına sıkışmış -iyi niyetli ve fakat yetersiz- yöntem bilmez ellere/dillere bırakması anlaşılmaz bir tutumdur. Hele de bir Mektubât-ı Rabbânî derlemesinin köşeli parantezlerle doldurulmuş ve ıstılah iğdişleri ile yaralanmış olduğunu görüp te üzülmemek ne mümkün...(8)

Bugün ülkemizde böylesi analitik bir Mektubât okuması bir yana hâlâ anlaşılır bir Mektubât-ı Rabbânî tercümesini orijinal dili olan Farsça'dan çevirisi ile okuyamaz oluşumuz cidden düşündürücüdür.

Umarım, bu üzüntümüzü giderecek birileri vardır şunca sayıya ulaşan ilahiyat fakültelerinin akademisyenleri arasında...

(*) Dr. Hayati Bice
Araştırmacı-Yazar
atahayati@gmail.com

------------------------------

(1) Doç. Dr. Necdet Tosun, İmam-ı Rabbânî Ahmed Sirhindî, İnsan Yayınları,2. Baskı, İstanbul, 2009.

(2) Tosun, a.g.e.,s.21.

(3) İmam-ı Rabbânî'nin mektubları eskiden beri tasavvuf ile ilgili Türk okurunun ilgisini çekmiş ve Osmanlılar devrinden bu yana Türkçe'ye çevrilerek "Mektubât-ı Rabbânî" ismi ile birçok defa yayınlanmıştır. Bu "Mektubât-ı Rabbânî" aktarımları arasında Abdulkadir Akçiçek tarafından yapılanı öne çıkmakta ise de bu tercümenin dili de günümüz için anlaşılmaz hale gelmiştir. İmam-ı Rabbânî'nin küçük hacimli risalelerin hepsi, Doç. Dr. Necdet Tosun tarafından Türkçe'ye aktarılarak Mebde’ ve Me‘Âd (Rabbânî İlhamlar), Ma‘ârif-i Ledünniyye (Ariflerin Halleri), Mükâşefât-ı Gaybiyye (Manevî Yolculuk)isimleri ile Sufi Kitap yayınalrı arasında yayınlanmıştır.

(4) Tosun, a.g.e.,s.70.

(5) Tosun, a.g.e.,s.96.

(6) “Bu Fakir (İmam-ı Rabbânî), bazı mektuplarında: "Sübhan Hakkın hakikati, sırf vücuddur." diye yazmış ise, bu, anlatılan muamelenin hakikatına muttali olmadığındandır. Vahdet-i vücud ve daha başka yazdığım bu türden bilgiler dahi o manada bir kavrayışın olmayışındandır. Muamelenin hakikatına vakıf olup ayıktıktan sonra, başlangıç ve orta halde yazıp söylediklerimden pişman oldum. Onlar için Allah-ü Taâlâ'dan bağışlanmamı dilerim. Allah-ü Taâlâ'nın kötü saydığı şeylerin tümünden tevbe ederim." (Mektubât-ı Rabbânî, 260. Mektub, A. Akçiçek Tercumesi) http://sufiforum.com/viewtopic.php?f=111&t=3226

(7) Tosun, a.g.e.,s.150.

(8) Ahmed-i Fârûkî Serhendî, Müjdeci Mektuplar, Hakikat Kitabevi, 27. Baskı, İstanbul, 2003.

Haber10

Mektubat'tan bir sayfa

Tarihin ilk başörtüsü direnişçisi
Öznur Balık

7 Kasım 2010

Tarihin ilk başörtüsü yasağını biliyor musunuz? Peki ilk başörtüsü direnişçisi kimdi? Söyleyelim: İmam Rabbani!

O yasakçıya bir İmam direnmişti!

Başörtüsünün düşmanları sadece Türk laikleri değil. İlk başörtüsü yasağı ne zaman nerede uygulanmıştı?

Gündemimizi oyalayan, kenarını nakışlayan, başka konuları kışkışlayan hatta tabiri caizse göz boyayan, yüzümüze gözümüze makyaj yapıp, esas amacını kıyı bucak saptıran bir konu haline geldi örtümüz.

Başörtüsü yasağı denilince aklıma doksanlı yıllardaki acı kareler gelir önce. Üniversite kapılarında bekleyen, içeriye girsek mi girmesek mi ikilemini güz ve yaz dönemlerinde her sabah yaşayan kızlar. İmam-Hatip'lerde gözyaşı döktürmekten zevk alan Milli Güvenlik dersi hocaları... Ve daha bir sürü acı olay…

İlk başörtüsü yasağı Türkiye’de ne zaman başladı bellidir ama dünyada ilk ne zaman, kim yaptı diye merak ettiniz mi? Ben ettim, araştırdım, buldum:

Babür Şah'ın oğlu Ekber Şah

Ekber Şah; Hindistan'daki iktidar günlerinde, birçok ilke imza atmış, eline aldığı iktidar kuvvetiyle sarhoş olup ''din sentezi'' yapmak gibi ucubeliğe kalkışmış ve Müslümanlara yapmadığını bırakmamıştır bu sentezi uygulamaya çalışırken. Bir yemek yapmak istemiştir. Yemeğin adı türlüdür. Türlünün olduğu yerde İslam kalır mı hiç? O kalan ucube, İslam mıdır?

Ekber Şah o dönemde Hindistan'ın etnik yapısının karma oluşunu gerekçe sunarak Hinduizm, Müslümanlık, Zerdüştlük, Budizm, Sih, Cayinizm, Hıristiyanlık gibi birçok dinin kendince orta yolunu bulmaya çalışmış ve tüm bu dinlere mensup bireyleri tektipleşmeye mecbur kılan kurallar koymuş Ekber Şah.

Dinler arası diyaloğu dinler biribiriyle iç içe girsin diye desteklemiş

Sadece tesettür değildir üstelik asimile etmeye çalıştığı. Bu sentez; domuz eti yemeyi helal kılmış, içkiyi serbest hale getirmiş, cumaları camiye gitmemeyi normal göstermiş, eş ile münasebeti kısıtlamıştır. Yeni dinin gereğine göre davranmak zorunda kalan halk, ''bu nasıl Müslümanlıktır?'' diye şaşırıyordur herhalde. Çünkü Ekber Şah misyonerlik faaliyetlerine izin vermiş hatta şahsi hazinesinden kiliseler yaptırmıştır.

Bizdeki yasakVe ilk başörtüsü yasağı!

Hindistan ve çevresinde insanların kıyafetleri üç aşağı beş yukarı birbirine benzer. Bazı ufak farklılıklar kişilerin din, tarikat, cemiyet işareti olarak görülür. Erkeklerde türban/sarık bağlama şekli kişinin dinini gösterirdi. Kadınlarda ise kıyafetler birbiriyle aynıydı. Sadece Müslüman kadınlar saçlarını tamamen görünmeyecek şekilde örterlerdi.

İşte Ekber Şah ilk önce kendi sarayında olmak üzere başörtüsünü yasakladı. Kadınlar arasında bir fark kalmadı. Kadının dini şeklen tamamen ortadan kalktı. Ekber Şah'a göre böyle daha müreffeh bir topluluk oluşuyormuş! Tıpkı bugün ülkemizdeki başörtüsü yasağı savunucularının dedikleri gibi! Şah, başörtüsünü buna engel teşkil eden gereksiz bir giyim nesnesi olarak görmüş ve kullanılmasını yasaklamış. Dinler arası diyalogu sonuna kadar savunmuş ve bu konuda amansız davranmış olan Ekber Şah'ın uyarılması uzun sürmemiştir.

İzzetli Müslümanların direnişi

İmam Rabbani (Ahmed Serhendi) koca zulüm coğrafyasında tüm bu yapılanlara izzetlice karşı çıkan bir lider olmuştur. Sert bir tavırla kural koyan Ekber Şah'a sert bir dille eleştiri getirmiştir.

Şeriatı bilen ve hakkıyla yerine getirilmesi hususunda hassasiyet gösteren İmam Rabbani, Ekber Şah'ın yaptıklarına karşı sesini yükseltmişti. Ses çıkarmasıyla sürgüne gönderilen İmam Rabbani bir Müslümana yakıştığı gibi davranıp ‘el ile düzeltemediğini dili ile’ düzeltmeye çalışmıştır. Onun kalbinin gücü öyle tesirli olmuş ki Ekber Şah’ın oğlu ve dolayısıyla tüm ülke İmamı Rabbani’nin izinden gider olmuş.

Ya şimdi…

Modern hayatın da Ekber Şah'ları var. Asrın Ekber'leri de tektipleşme üzerine projeler üretiyor.

''Ses edenin sesi kesile!'' diyerek gözdağı veren bir imparatordan yüzlerce yıl sonra vay be, ne kadar gelişmişiz(!). Ne çok şey değişmiş dünyada(!).

Oley! Artık kalmadı öyle ''eşitlik'' adı altında sürüye dâhil etme planları. Yok, öyle ''Müslümanım ama biraz Hıristiyanlığım, biraz Yahudiliğim de yok değil.'' Diyenlerimiz, diyecektim. Radikal gazetecimiz geliverdi aklıma ama o kadar da değil!

Çok şanslıyız çok...

Kaynak: dunyabizim.com

Anahtar Kelimeler: başörtüsü imam Rabbani Hazretleri
_________________
Bir varmış bir yokmuş...