EntellektuelForum

Alemdar · Tarih: Çrş Şub 16, 2011 11:59 pm Mesaj konusu: Nizar Kabbani

Peren Birsaygılı Mut
Nizar Kabbani’nin hayali
16 Şubat 2011

“Bütün buharlı gemiler gitti,
bütün atlar kocadı, aradığım telefonların hiçbiri cevap vermiyor…”

Arap edebiyatının yetiştirdiği en büyük özgürlük şairlerinden olan Nizar Kabbani, ölümüne yakın bu satırları yazmıştı günlüğüne. 1923 yılında Suriye’de doğan Kabbani, 30 Nisan 1988’de sürgünde hayata gözlerini yumdu. Hafız Esad yönetiminin baskıları, şairi yurdundan uzaklarda yaşamaya zorlamıştı çünkü.

Nizar Kabbani kimdi?

Nizar Kabbani, orta halli bir ailenin çocuğu olarak Şam’da dünyaya gelir. Babası Suriye’deki Fransız işgaline karşı mücadele vermiş önemli Arap vatanseverlerindendir. Henüz 10 yaşlarında iken edebiyata ilgi duymaya başlayan Kabbani, Arap diktatörlüklerinin baskısı altında yaşanan adaletsizliklerden etkilenerek, Şam’da hukuk öğrenimi görmeye karar verir. Ancak bu esnada yazmaktan vazgeçmez ve henüz 19 yaşındayken tamamladığı ilk kitabı “Esmerim Anlattı Bana”yı yayınlar. Kısa süre sonra kaleme aldığı “Semra Bana Dedi Ki” de tıpkı ilk kitabında olduğu gibi ilgiyle karşılanır. Sade anlatımı ve akıcı üslubu edebiyat çevrelerinde büyük beğeni görür.

Nizar Kabbani, hukuk öğrenimini tamamladıktan sonra Beyrut, İstanbul ve Madrid gibi çeşitli yerlerde diplomat olarak ülkesini temsil eder. Ancak yönetimle anlaşamayarak görevinden istifa eder. Ve kendini tamamen yazmaya adar. Özgürlük şiirleri elden ele dolaşmaya başlamış olan genç Kabbani, bu dönem çok yoğun bir baskıya maruz kalacaktır.

“Dostlarım Başkaldırmıyorsa, nedir ki şiir?
Azgınları ve azışları devirmiyorsa, nedir ki şiir?
Zamanda ve mekanda
Sarsıntı yapmıyorsa, nedir ki şiir?
Kisra Nuşirevan’ın başındaki tacı
Yere çalmıyorsa, nedir ki şiir?”
Bir hayat kavgası vardı Nizar Kabbani’nin. Hayata bir bakışı, bir duruşu ve söyleyecek şeyleri… O sözlerini söylemek için şiiri seçmiştir. Yüreğinden dökülür mısralara sözleri. Arap dünyasındaki diktatörlük rejimlerin baskılarına isyanın en güzel örnekleri olur şiirleri. Ezilmişliğin ve çaresizliğin karşısında yükselttiği ses Arap gençleri arasında büyük yankı uyandırır.

Ey devrimciler
Kudüs'te, Halil'de
Bisan'da, Ağvar'da, Beyt-ül Lahim'de
Ey özgürlük savaşçıları nerede iseniz
İleri..Daha ileri......
Barış bir tiyatro oyunu
Adalet bir gösteri yalnızca
Ancak düşüncenin suç sayıldığı anavatanında Nizar Kabbani’ye düşen vatan hasretiyle yaşamak olur. Rejime başkaldırdığı gerekçesiyle Suriye’den sürgün edilir. Ve basın-yayın dünyasının merkezi haline gelmiş olan Beyrut’a giderek, burada kendi ismini taşıyan bir yayınevi kurar.

Kısa süre sonra patlak veren 1967 Arap-İsrail savaşı şair açısından bir dönüm noktası olur. Ortadoğu’nun kan gölüne dönmesi Kabbani’yi büyük bir hüzne boğar ve içindeki öfkeyi daha da arttırır. Şiirlerini de bu öfkenin ve isyanın diliyle yazmaya devam eder.

Savaş sonrası İsrail’in Kudüs’ü işgal etmesinden ardından gözyaşlarına boğulur. Zira Kudüs, zalime karşı durmanın en heybetli temsilcisi olan Peygamberlerin diyarı olması nedeniyle görüntüsünden, tarihinden ya da siyasetinden çok daha büyük bir sembolik önem taşımaktadır. İnsanlığa, herhangi bir filozoftan ya da devlet adamından çok daha büyük bir yaşamsal ilhamı taşıyan Peygamberlerle özdeşleşmiş olan kentin üzerinde gezen ölüm bulutları şairin iç dünyasında büyük bir yıkıma ve üzüntüye neden olur. Bu duygularla ünlü Kudüs şiirini kaleme alır.

Ey Kudüs ey kentlerin acılısı
Ey gözkapakları arasında kabaran büyük
gözyaşı (damlası)
Kim durdurur düşmanları
Sana karşı ey dinlerin gerdanlığı
Kim siler kanları duvar taşlarından
İncil’i kim kurtarır
Kur’an’ı kim kurtarır
Kim kurtarır İsa’yı İsa’yı öldürenlerden
İnsanı kim kurtarır
Ey Kudüs ey kentim
Ey Kudüs ey sevgilim
1967 Arap-İsrail savaşında alınan büyük yenilgi, mevcut Arap sistemlerinin iflasını göstermiştir. Politik çaresizlik ve halkın bu durum karşısında duyduğu öfke Kabbani’nin şiirlerinde yankısını bulur. “Gerileme Kitabına Dipnotlar” şiiri Beyrut'ta Al-Adab dergisinde Ağustos 1967 sayısında yayımlandığı an önce Mısır’da, daha sonra bütün Arap dünyasında yasaklanır ve Arap şiirinin ilk samizdat örneği olarak elden ele dolaşmaya başlar. Bu şiirin yayınlanması Al-Adab Al-Huzarani (Haziran Edebiyatı) akımını da doğurur. Ve Nizar Kabbani, Arap politik şiirinin en büyük temsilcisi haline gelir.

Bir şairi vatansız bırakmak!

Bir Arap şairi ölünce bugün
Kim dua eder O'na?
El öpmez benim şiirim
Doğrusu sultanlara düşer
Şiirimin ellerini öpmek!
Çok sevdiği eşini 1981 yılı sonlarında Beyrut’ta gerçekleşen bir İsrail bombardımanında kaybeden Kabbani, acımasızca eleştirdiği Arap yöneticilerinin baskısı yüzünden Beyrut’u da terk etmek zorunda kalır. Yeni bir yer, başka bir yaşantı bulmaya zorlanır. Yola çıkmak, kimi zaman bir kapıdan geçip gidivermek kadar kolay, kimi zamansa art arda dizilmiş binlerce engeli aşabilmek kadar zor. Toprağından koparılmış ağaç ne kadar özgürse ancak o kadar serbest kalabilir insan onu besleyen tanıdık sulardan uzakta.

Katledilmiş onca insan, yıkılmış onca medeniyet, yaşanmış onca savaş, yazılmış onca kitap, birbirinden farklı bir sürü mezar taşı ve içerisinde hayatın yanıp sönmeye devam ettiği onca şehir… Arap dünyası koca bir enkazın ortasında ayakta durmaya çalışırken, en değerli evlatlarından birinin de vatansız bırakılışına da şahit olur. Tıpkı Adonis ya da Mahmud Derviş gibi Kabbani de gözyaşları içerisinde terk etmek zorunda kalır o çok sevdiği toprakları. Ölüm tehditlerinin ardı arkası kesilmemiştir çünkü.

Oğlum kalemlerini, boya kutusunu önüme koyuyor
Bir yurt çizmemi istiyor benden
Fırça titriyor elimde
Ağlayarak düşüyorum…
Nizar Kabbani imtihanı olur Arap yöneticilerin. Henüz çocuk yaşta Arap dünyasının içinde bulunduğu perişan hale kafa yormaya başlamış olan büyük şair, adeta ayna tutmuştur onların yüzüne. Onlar ise, şairi sahiplenemeyecek kadar zavallı hesapların peşinde koşarlar. Sözün içine düştüğü yalnızlık ne kadar acı bir gerçeğidir bu coğrafyanın. Büyük bir dramın ete kemiğe bürünmüş halidir Kabbani de. Şam’da dünyaya gelen şairin, hasretle, kavgayla ve nice umutlarla dolu hayatı Londra’da son bulur. Ne Irak’ın işgalini görür, ne de Filistin’deki Siyonist işgalin devam ettiğine tanıklık eder, ne de o çok sevdiği Kudüs’ün halen tutsak olduğuna…

Ve şairin hayali…

Nizar Kabbani, sürgün yıllarında kendini en çaresiz hissettiği anlarda dahi, ümit etmekten geri durmamıştır. “Arap çocukları” isimli şiirinde ölümüne yakın şu mısralarla seslenir Arap coğrafyasına.

Arap çocukları

Sizler bizim zincirlerimizi kıracaksınız…
Afyonlanmış zihinlerimizi yerle bir edeceksiniz…
Tüm yanılsamalarımızın canına okuyacaksınız
Ve sizler bizim hayatlarımızın intikamını alacaksınız.
Nizar Kabbani’nin seneler önce seslendiği Arap gençleri, öfkelerini boğmaya çalışanların korkak seslerini dinlemeyerek, diktatörlerin onlara atmaya devam ettiği kemikleri kabul etmeyerek ve inançlarını son ana kadar canlı tutarak, bu kez ciddi bir dönemeci geride bıraktılar. Belki bir yerlerden görüyordur derler ya… Nizar Kabbani de, eğer bir yerlerden görüyorsa artık ele avuca sığmayan bu gençleri ne mutludur şimdi, öyle değil mi?

perenbirsaygili@gmail.com
haber10
_________________
Bir varmış bir yokmuş...